Het Parthenon, gelegen op de beroemde Akropolis van Athene, is een van de meest iconische bouwwerken uit de oudheid. Deze tempel, gebouwd in de 5e eeuw v.Chr., is niet alleen een hoogtepunt van de klassieke Griekse architectuur, maar stond ook symbool voor de macht en culturele superioriteit van de stad Athene. Hoewel het oorspronkelijk bedoeld was als een religieus bouwwerk ter ere van de godin Athena, weerspiegelde het Parthenon veel meer dan alleen de religieuze devotie van de Atheners; het belichaamde de politieke en militaire kracht van hun stad, die in die tijd op het hoogtepunt van haar macht stond.
De bouw van het Parthenon
De bouw van het Parthenon begon in 447 v.Chr., in opdracht van de Atheense staatsman Perikles, en werd voltooid in 432 v.Chr. Het werd ontworpen door de architecten Iktinos en Kallikrates, terwijl de beeldhouwer Phidias verantwoordelijk was voor de artistieke decoratie van het gebouw, waaronder het beroemde standbeeld van Athena Parthenos dat binnen in de tempel stond. Het Parthenon werd volledig opgetrokken uit pentelisch marmer, een lokaal materiaal dat bekendstond om zijn fijne kwaliteit en witte kleur met een lichte gouden gloed.
Het gebouw is een dorische peripteros-tempel, wat betekent dat het omringd is door een colonnade van dorische zuilen. In totaal telt het 46 zuilen, met acht aan de voor- en achterkant en 17 aan elke lange zijde. Deze zuilen dragen een massief marmeren dak, terwijl het interieur van de tempel, de cella, het grote cultusbeeld van Athena huisvestte.
Het religieuze doel van het Parthenon
Het Parthenon was in de eerste plaats een tempel gewijd aan Athena, de beschermgodin van Athene. Athena werd door de Atheners vereerd als een belichaming van wijsheid, kracht en oorlogskunde. Ze was niet alleen de beschermheilige van de stad, maar ook een symbool van haar overwinning en superioriteit over vijanden.
Binnen in de tempel stond een gigantisch standbeeld van Athena, bekend als de Athena Parthenos. Dit beeld, ontworpen door Phidias, was meer dan twaalf meter hoog en vervaardigd uit goud en ivoor. Het stond symbool voor de macht en rijkdom van Athene, aangezien de gouden bekleding van het beeld bij een crisis zelfs kon worden omgesmolten om de stad financieel te redden. Athena werd afgebeeld met een schild en een speer, en een klein beeldje van de godin Nikè, die overwinning symboliseert, in haar hand. Dit benadrukte niet alleen haar rol als beschermgodin, maar ook de triomf van Athene in de Perzische Oorlogen, die slechts enkele decennia voor de bouw van het Parthenon hadden plaatsgevonden.
Hoewel het Parthenon dus een religieuze functie had, was het niet bedoeld voor openbare aanbidding in de moderne zin. In plaats daarvan was het een heiligdom waar offers en rituelen werden uitgevoerd door priesters, terwijl de meeste burgers deelnamen aan processies en festiviteiten buiten het heiligdom, zoals de beroemde Panathenaeïsche processie. Dit jaarlijkse festival ter ere van Athena werd afgebeeld op de fries van het Parthenon, een reeks gebeeldhouwde panelen die de tempel sierden en de grootsheid van dit religieuze en culturele evenement illustreerden.
Politiek en cultureel symbool
Hoewel het Parthenon officieel een tempel was ter ere van Athena, had het bouwwerk ook een sterk politieke en symbolische betekenis. Tijdens de tijd van Perikles bevond Athene zich op het hoogtepunt van haar macht. De stad had een leidende rol in de Delische Bond, een alliantie van Griekse stadstaten die aanvankelijk was opgericht om de Grieken te verdedigen tegen de Perzen. Onder Atheens leiderschap veranderde deze bond echter al snel in een imperium, waarbij Athene veel van haar bondgenoten domineerde en belasting oplegde aan hen. Het Parthenon was een directe uiting van dit Atheense imperialisme en haar superioriteit binnen de Griekse wereld.
De keuze voor Athena als beschermgodin en het enorme goud-ivoren standbeeld van haar binnenin de tempel waren bedoeld om te laten zien dat Athene door goddelijke krachten werd beschermd en gerechtvaardigd in haar heerschappij. De bouw van het Parthenon was mogelijk door de enorme rijkdom die Athene uit de Delische Bond had geput, en dit monument moest zowel de Atheners als bezoekers van andere Griekse stadstaten imponeren.
Veranderingen door de eeuwen heen
Hoewel het Parthenon aanvankelijk als tempel van Athena diende, heeft het in de loop der eeuwen verschillende functies vervuld. Na de ondergang van het heidense Griekenland werd het Parthenon in de 6e eeuw n.Chr. omgevormd tot een christelijke kerk gewijd aan de Maagd Maria. Later, tijdens de Ottomaanse overheersing in de 15e eeuw, werd het zelfs omgebouwd tot een moskee, waarbij een minaret aan de structuur werd toegevoegd.
In 1687, tijdens een conflict tussen de Venetianen en het Ottomaanse Rijk, raakte het Parthenon ernstig beschadigd toen een Venetiaanse bom het gebouw trof en de munitie die de Ottomanen binnenin hadden opgeslagen tot ontploffing bracht. Dit leidde tot de vernietiging van een groot deel van het dak en veel van de zuilen.
Ondanks de verwoestingen en veranderingen die het gebouw door de eeuwen heen heeft ondergaan, blijft het Parthenon een krachtig symbool van de oude Griekse beschaving en de nalatenschap van Athene als centrum van macht, kunst en filosofie. Wil jij het Parthenon in Athene bezoeken? Bekijk hier meer informatie, tips en goedkope tickets voor het Parthenon.
Comments are closed